Print Friendly and PDF


VPA ส่งเสริมธรรมาภิบาลป่าไม้ได้อย่างไร

ธรรมาภิบาลป่าไม้ครอบคลุมกระบวนการตัดสินใจและสถาบันต่างๆ ทั้งในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ ระดับภูมิภาค และระดับโลก เช่น

  • ใครตัดสินใจเรื่องอะไรเกี่ยวกับป่าไม้
  • พวกเขาตัดสินใจด้วยวิธีการอย่างไร
  • พวกเขานำนโยบาย กฎหมาย และระเบียบต่างๆ ไปใช้ปฏิบัติและบังคับใช้อย่างไร
  • พวกเขาแสดงพันธะความรับผิดชอบอย่างไร

ธรรมาภิบาลป่าไม้มีความสำคัญเนื่องจากป่าไม้สร้างรายได้ให้แก่รัฐอย่างมาก ธรรมาภิบาลป่าไม้ยังสำคัญต่อชุมชนท้องถิ่นเนื่องจากมีผลกระทบโดยตรงต่อการดำรงชีวิตของพวกเขา ธรรมาภิบาลป่าไม้มีความสำคัญต่อชุมชนระดับภูมิภาคและระดับนานาชาติเนื่องมาจากบทบาทของป่าไม้ในวัฏจักรคาร์บอนและวัฏจักรน้ำ อย่างไรก็ดี หลายๆ ประเทศจัดการป่าไม้ในลักษณะที่ถือว่าป่าไม้เป็นทรัพยากรของรัฐเป็นหลักและมอบสิทธิในการใช้ประโยชน์แก่บริษัทเอกชน

การตัดสินใจเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์และ/หรือความเป็นเจ้าของป่าไม้มักจะไม่โปร่งใส ผู้คนเห็นแย้งกันในเรื่องใครควรจะใช้และได้รับประโยชน์จากป่าไม้ ปัญหาด้านธรรมาภิบาลเช่นนี้นำไปสู่ความขัดแย้งในเรื่องทรัพยากรป่าไม้

การมีธรรมาภิบาลที่อ่อนแอในภาคป่าไม้ของประเทศทำให้:

  • กลุ่มที่ทรงอำนาจหรือกลุ่มที่ถูกเลือกบางกลุ่มได้รับผลประโยชน์โดยไม่เป็นธรรม
  • ทำร้ายกลุ่มที่อ่อนแอหรือกลุ่มที่ถูกทำให้ไม่มีความสำคัญ
  • ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติหมดไปเนื่องจากไม่จัดการทรัพยากรเหล่านี้เพื่อให้ใช้ได้ในระยะยาว

ธรรมาภิบาลป่าไม้ที่อ่อนแอทำให้การกระทำผิดกฎหมายยังคงอยู่ซึ่งเป็นการขัดขวางต่อความพยายามของชาติในการที่จะจัดการป่าไม้เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน

ในทางกลับกัน หากมีธรรมาภิบาลป่าไม้ที่ดีแล้ว ความโปร่งใส พันธะความรับผิดชอบ การมีส่วนร่วม และลักษณะที่ดีอื่นๆ (ดูกล่อง 'อะไรทำให้เกิดธรรมาภิบาลที่ดี') จะสนับสนุนและเสริมความแข็งแกร่งซึ่งกันและกัน ธรรมาภิบาลที่ดีเป็นรากฐานของการปฏิบัติตามกฎหมายในภาคป่าไม้ของประเทศ ด้วยการตระหนักเช่นนี้ แผนปฏิบัติการการบังคับใช้กฎหมายป่าไม้ ธรรมาภิบาล และการค้า (FLEGT) แห่งสหภาพยุโรป มองว่าข้อตกลงการเป็นหุ้นส่วนด้วยความสมัครใจ (VPA) เป็นเครื่องมือหนึ่งในการปรับปรุงธรรมาภิบาลป่าไม้ นอกเหนือจากประโยชน์ในด้านอื่นๆ VPA ทั้งหมดที่ได้รับการตกลงแล้วจนถึงปัจจุบันได้:

  • พิสูจน์ให้เห็นว่าได้เกิดกระบวนการการตัดสินใจที่มีส่วนร่วมมากที่สุดอย่างไม่เคยมีมาก่อนในภาคป่าไม้ของประเทศหุ้นส่วน
  • รวมเอาความมุ่งมั่นด้านความโปร่งใสที่สำคัญๆ เข้าไว้ด้วย
  • ให้ความชัดเจนทางกฎหมายและทางสถาบันซึ่งจำเป็นต้องมีอย่างมาก และเป็นฐานรากของความถูกต้องตามกฎหมาย การบังคับใช้กฎหมาย และพันธะความรับผิดชอบ
  • เสริมความแข็งแกร่งให้แก่ขีดความสามารถของรัฐบาลแห่งชาติและผู้มีส่วนได้เสียในการไตร่ตรองและพัฒนาทางออกร่วมกันต่อปัญหาการทำไม้ผิดกฎหมาย

มีประโยชน์หลายประการเกิดจากความมุ่งมั่นของหุ้นส่วนที่ระบุไว้ใน เนื้อหาและภาคผนวกของ VPA และในกระบวนการ VPA การวิเคราะห์โดย David Booth และ Sue Unsworth ว่าด้วยสิ่งที่ได้ผลจากความร่วมมือด้านการพัฒนา ชี้ให้เห็นว่า VPA ต่างๆ ได้บรรลุประโยชน์ด้านธรรมาภิบาลเนื่องจาก VPA เหล่านี้มี:

  • แนวทางการแก้ไขปัญหาแบบทำซ้ำ
  • การลงทุนในการสร้างความสัมพันธ์
  • ความพยายามในการเป็นตัวกลางสร้างผลประโยชน์ร่วม
  • ความมุ่งมั่นระยะยาว
  • ภาวะผู้นำในระดับท้องถิ่นเพื่อจัดการปัญหาในระดับท้องถิ่น
  • ภาวะผู้นำโดยคนที่เข้าใจในบริบททางการเมืองซึ่งพวกเขาดำเนินการอยู่

สิ่งที่ทำให้ VPA เป็นนวัตกรรมเป็นพิเศษในเรื่องการปฏิรูปด้านธรรมาภิบาลได้แก่การที่ VPA หลีกเลี่ยงแรงกดดันจากภายนอกที่มีต่อประเทศในการปรับปรุงธรรมาภิบาล โดยแทนที่จะเป็นเช่นนั้น ผู้มีส่วนได้เสียของประเทศและรัฐบาลตัดสินใจเองว่าจะจัดการกับความท้าทายด้านธรรมาภิบาลในเรื่องอะไรและต้องการบรรลุมาตรฐานอะไร ผ่านทางกระบวนการมีส่วนร่วม

หัวข้อที่เกี่ยวข้องใน แกะกล่อง VPA ที่บรรยายอย่างละเอียดถึงวิธีที่ VPA สามารถปรับปรุงธรรมาภิบาลป่าไม้ในแง่มุมต่างๆ ได้แก่:

VPA สามารถเพิ่มความโปร่งใสได้อย่างไร

VPA สามารถเพิ่มการมีส่วนร่วมได้อย่างไร

VPA เพิ่มความชัดเจนของกฎหมายและสถาบันได้อย่างไร

VPA สามารถเพิ่มพันธะความรับผิดชอบได้อย่างไร

VPA เสริมสร้างขีดความสามารถได้อย่างไร

อะไรทำให้เกิดธรรมาภิบาลที่ดี

การประสานงาน กรมต่างๆ ของรัฐบาลสื่อสารและประสานงานกันเพื่อแบ่งปันข้อมูล แจ้งข้อมูลซึ่งกันและกัน และดังนั้นจึงเป็นการปรับปรุงการบังคับใช้ของภาคส่วนโดยรวม

พันธะความรับผิดชอบ ผู้คนแสดงความรับผิดชอบ ความรับผิดชอบในเชิงสถาบันมีความชัดเจนและแสดงโดยแจ้งชัด ระบบต่างๆ อยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของการตรวจสอบที่เป็นอิสระ รัฐบาลดำเนินการกับข้อกังวลของภาคประชาสังคม และบุคคลที่ได้รับความเดือดร้อนสามารถเข้าถึงการบรรเทาและการเยียวยาได้

ขีดความสามารถ ผู้มีส่วนได้เสียมีเวลา เงิน ทักษะ และความรู้ที่พวกเขาจำเป็นต้องมีเพื่อที่จะตัดสินใจและดำเนินการตามที่ได้ตัดสินใจนั้น มีความสามารถในการใช้งานระบบต่างๆที่จะทำให้เกิดการจัดการป่าไม้ที่ดี

ความกระจ่าง ผู้มีส่วนได้เสียทั้งหมดมีความเข้าใจชัดเจนในเรื่องภูมิทัศน์ทางกฎหมายรวมถึงบทบาทและความรับผิดชอบต่างๆ เชิงสถาบัน

ความน่าเชื่อถือ ระบบต่างๆ ได้รับการสนับสนุนจากผู้มีส่วนได้เสียอย่างกว้างขวางและเปิดให้มีการตรวจติดตามและการรายงานที่เป็นอิสระ

ความโปร่งใส รัฐบาลและบริษัทเปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะ กระบวนการและการตัดสินใจเป็นไปอย่างเปิดเผยและให้ทุกฝ่ายมีส่วนร่วม

การมีส่วนร่วม ตัวแทนผู้มีส่วนได้เสียสามารถมีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจต่างๆ

การบังคับใช้กฎหมาย มีการดำเนินการกับการละเมิดกฎหมายอย่างโปร่งใส

ความเป็นธรรม นโยบายและกฎหมายปฏิบัติต่อผู้มีส่วนได้เสียอย่างเท่าเทียมกันและมีมาตรการบรรเทาผลกระทบเชิงลบต่อผู้ยากจน การปฏิบัติตามกฎหมายมิใช่ข้อเสียเปรียบ

ภาคประชาสังคมที่ตื่นตัวและเป็นอิสระ พลเมืองและสื่อมวลชนได้รับข้อมูลข่าวสาร ตื่นรู้ และมีอิสระในการตั้งคำถามต่อรัฐบาลและบริษัทต่างๆ โดยไม่ต้องกลัวว่าจะได้รับการตอบโต้

 

กระบวนการ VPA สามารถจัดการกับความท้าทายต่างๆ ด้านธรรมาภิบาลได้อย่างไร

แม้แต่ก่อนที่ VPA จะมีผลอย่างเต็มรูปและมีการออกใบรับรอง FLEGT กระบวนการ VPA สามารถส่งเสริมให้เกิดธรรมาภิบาลที่ดีขึ้นด้วยการเผยให้เห็นถึงการปฏิบัติที่ไม่ดี ดังสองตัวอย่างต่อไปนี้

กานา วิธีการตามปกติที่ผู้มีอาชีพตัดไม้จะได้มาซึ่งสัญญาการใช้ประโยชน์จากไม้คือผ่านทางกระบวนการประมูลแข่งขันที่โปร่งใส รัฐสภาต้องให้สัตยาบันในการจัดสรร อย่างไรก็ตาม มีกฎหมายฉบับหนึ่งซึ่งอนุญาตให้คณะกรรมาธิการการป่าไม้แห่งกานาใช้ดุลยพินิจในการให้ 'ใบอนุญาตพิเศษ' ได้ ระหว่างกระบวนการ VPA ในขณะจัดทำนิยามไม้ถูกกฎหมาย องค์กรภาคประชาสังคมของกานาปฏิเสธที่จะรวมเอาวิธีการจัดสรรไม้ของรัฐตามช่องทางนี้เข้าไว้ในกลไกทางกฎหมาย เนื่องจากองค์กรภาคประชาสังคมมีความรู้สึกว่า 'ใบอนุญาตพิเศษ' ไม่สอดคล้องกับการประมูลแข่งขัน และดังนั้นจึงเป็นการบ่อนทำลายธรรมาภิบาล

หลังจากที่ได้มีการตกลง VPA กันแล้วรัฐมนตรียังคงทำการออกใบอนุญาตพิเศษต่อไป ในปี 2013 กลุ่มภาคประชาสังคมได้ส่งหนังสือต่อคณะกรรมการดำเนินงานร่วม หรือ JMRM เพื่อแจ้งให้ทราบถึงข้อกังวล สหภาพยุโรปได้แจ้งเรื่องนี้ต่อรัฐบาลกานา ซึ่งปฏิกิริยาในครั้งแรกคือกล่าวว่าใบอนุญาตพิเศษไม่ผิดกฎหมาย สหภาพยุโรปชี้ว่าไม้ที่ผลิตภายใต้ใบอนุญาตพิเศษจะไม่ได้รับใบรับรอง FLEGT เนื่องจากนิยามความถูกต้องตามกฎหมายที่ผนวกไว้ใน VPA ไม่ได้รวมถึงใบอนุญาตพิเศษไว้ด้วย กระทรวงและตัวแทนภาคประชาสังคมได้หารือกันและเกิดผลลัพธ์คือกระทรวง ณ ขณะนั้น (ปี 2013) ตกลงยินยอมว่าจะไม่มีการออกใบอนุญาตพิเศษอีกต่อไป

อินโดนีเซีย เครือข่ายการตรวจติดตามการป่าไม้อิสระแห่งอินโดนีเซีย (JPIK) ประกอบด้วยองค์กรมากกว่า 60 องค์กรและบุคคลมากกว่า 300 คน เครือข่ายนี้ทำหน้าที่เป็น ผู้สังเกตการณ์อิสระ ใน VPA ด้วยการติดตามระบบการประกันความถูกต้องตามกฎหมายของไม้ (ที่เรียกว่า SVLK) และการรายงานการกระทำความผิดด้านป่าไม้

ในปี 2014 JPIK ได้ตีพิมพ์รายงานที่แสดงปัญหาที่พบเกี่ยวกับ:

  • การตรวจสอบย้อนกลับวัตถุดิบ
  • การออกใบอนุญาต
  • ความขัดแย้งที่เกี่ยวข้องกับเขตแดนและสิทธิในการครอบครอง
  • การตรวจพิสูจน์ความถูกต้องตามกฎหมายของไม้ที่เกิดจากการแปลงป่าไม้ธรรมชาติเป็นการใช้งานประเภทอื่นๆ
  • การบังคับใช้ SVLK ที่อ่อนแอและการไม่มีมาตรการบังคับสำหรับการไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดของผู้ถือใบอนุญาต

JPIK ให้ข้อสังเกตว่าไม่มีความพยายามในการตรวจสอบหาความจริงในบริษัทที่ได้รับการรับรอง SVLK บางบริษัทซึ่งเกี่ยวข้องกับคดีการทุจริตที่ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าเกิดขึ้นจริงหรือเป็นที่ทราบว่าได้รับไม้ผิดกฎหมาย JPIK กล่าวว่ากระบวนการออกใบอนุญาตควรจะได้รับการรวมไว้ในมาตรฐานด้านความถูกต้องตามกฎหมายเพื่อป้องกันการออกใบรับรองให้แก่ผู้ถือครองใบอนุญาตที่มีปัญหา JPIK ยังเรียกร้องให้มีความโปร่งใสมากขึ้นเกี่ยวกับข้อมูลและสารสนเทศในการนำ SVLK มาปฏิบัติรวมถึงการปรับปรุงการจัดเก็บและชี้ขาดข้อร้องเรียนต่างๆ ที่ได้รับจากผู้มีส่วนได้เสีย

SVLK ที่ปรับปรุงปี 2014 ได้รับเอาข้อแนะนำบางประการของ JPIK ไว้ด้วย แผนปฏิบัติการของอินโดนีเซีย-สหภาพยุโรปในเรื่องความก้าวหน้าของ VPA ซึ่งภาคีของ VPA ได้ตกลงกันในเดือนมกราคม ปี 2015 ก็ได้รับเอาข้อแนะนำบางประการมาด้วยเช่นกัน

ข้อมูลเพิ่มเติม

ลิงค์ภายนอก

Bodegom, A.J. et al. 2008.FLEGT beyond T: Exploring the meaning of governance concepts for the FLEGT process. Wageningen University. Netherlands. [ดาวน์โหลดไฟล์ PDF]

Booth, D. and Unsworth, S. 2014. Politically smart, locally led development. Overseas Development Institute. London, United Kingdom. [ดาวน์โหลดไฟล์ PDF]

Duffield, L. and Ozinga, S. 2014. Making Forestry Fairer. A Practical Guide for Civil Society Organisations Taking Part in VPA Negotiations. FERN. 68pp. [ดาวน์โหลดไฟล์ PDF]

Jeffree, M. 2014. FLEGT forest power to the people. Timber Trades Journal Online October 2014: 48–49.

JPIK. 2014. JPIK calls the government of Indonesia to improve the timber legality assurance system (SVLK). Press release. 24 November 2014. [อ่านออนไลน์]

Meridian, A. et al. 2014. SVLK in the Eyes of the Monitor. Independent Monitoring and a Review of the Implementation of the Timber Legality Verification System 2011–2013. JPIK (Indonesia Independent Forestry Monitoring Network). [ดาวน์โหลดไฟล์ PDF]